Kunst snuiven op straat

Begin 2015 sloot het voormalige stationsgebouw haar deuren. Inmiddels is dit prachtige rijksmonument uit 1885 nieuw leven ingeblazen. Eind 2018 opende Pavarotti haar restaurant en wijnbar in de voormalige stationshal, met een terras in Park Spoorloos. De eerste verdieping van het gebouw is getransformeerd tot een drietal loft-kantoorruimten. Het rijksmonument ligt op een centrale plek in de stad Delft, direct naast het nieuwe station Delft, grenzend aan het toekomstige Van Leeuwenhoekpark en vlakbij de historische binnenstad.

De Delftse beeldend kunstenaar Cor Dam ontwierp ‘De Wachters’ in opdracht van Maatzorg / Gemeente Delft. De drie monumentale keramische beelden zijn rond 1988-1992 geplaatst en met de hand opgebouwd uit klei, in partities verdeeld en afgebakken. In verband met de grootte zijn de blokken individueel opgemetseld. Het idee achter het ontwerp is om de bezoeker mee te nemen in de visuele ervaring wat de opzet verklaart. Niet alleen de kleurstelling maar ook het perspectief geeft een speelse ervaring waarbij de strakke lijnvoering een ander spanningsveld opwekt. De positie van de kijker bepaalt deze invalshoeken, ook vanaf de achterzijde. De inspiratie voor deze beelden zijn gemakkelijk te herkennen in kleine werken die Cor Dam rond deze periode vervaardigde in zowel keramiek, gips en brons en in de voor hem zo kenmerkende geometrische vormen als leidraad.

Over de kunstenaar
Cor Dam studeerde aan de Koninklijke Academie voor beeldende kunsten in Den Haag en de TU Delft, vormgeving van beeldhouwende technieken. Hij werkte van 1950 tot 1965 als ontwerper bij de Koninklijke Delftse Aardewerkfabriek (De Porceleyne Fles), daarna tot 1980 bij de Keramische Ateliers Structuur 68 in Den Haag en vanaf 1988 als docent Vrij Boetseren aan de VAK in Delft. In zijn jeugd boetseerde, tekende en plakte Cor al op de kleuterschool. Hij is dat eigenlijk altijd blijven doen. Van al zijn interesses hebben tekenen, schilderen en boetseren het uiteindelijk gewonnen. Cor Dam had een grote bewondering voor het werk van Henri Moore (1898-1986), maar liet zich ook inspireren door de beelden van Constantin Brâncuşi (1876-1957), Jacques Lipchitz (1891-1973) en Hans Arp (1887-1966).

Voor de gevel van het nieuwe politiebureau vroeg de gemeente aan beeldend kunstenaars een kunstwerk te ontwerpen dat opvallend is, ook ’s avonds goed zichtbaar is en een relatie heeft met het entreegebied. Er werd gekozen voor het ontwerp van Delftenaar Hans la Hey, die een levendig, contrastrijk en interessant kunstwerk voor ogen had, zo vond de gemeente. La Hey wilde een kunstwerk maken dat bepalend was voor het aanzien van het gebouw; het plastiek zou het politiebureau een vrolijkere uitstraling geven. Verder moest zijn kunstwerk de merkwaardige punt op het gebouw accentueren. La Hey zelf vond het werk zo bijzonder dat hij een speciaal boekje maakte over dit ‘hoogtepunt in zijn oeuvre’. Over de plaatsing van het kunstwerk schrijft hij: ‘Als het beeld zonder schade op zijn sokkel is geplaatst, maakt een warm voldaan gevoel zich van mij meester. Met door de kou betraande ogen zie ik een gouden gelaat dat standhoudt op de uiterste punt van het gebouw en zo een rechtvaardige overheid verbeeldt.’

Over de kunstenaar
Hans la Hey volgde zijn opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Sinds zijn afstuderen in 1976 werkt hij als beeldend kunstenaar. La Hey maakte ook Plaquette dichtregel Hubert Korneliszoon Poot in de binnentuin van verzorgingshuis Stefanna aan de Aart van der Leeuwlaan, de werken ‘Vier windstreken’ bij de Nieuwe Plantage, Oostpoort en Schoolstraat, en ‘Wankel evenwicht’ aan de Buitenhofdreef.

Sinds 1984 is er een uitwisseling tussen Delft en Estelí (Nicaragua). Verschillende partnergroepen (scholen, kerken, milieuorganisaties) werken hierbij met elkaar samen. In het kader van een kinderrechtenproject zijn vanaf 2006 op diverse plekken in Delft, zowel in het centrum als in de buitenwijken, muurschilderingen geplaatst, gemaakt door Delftse kinderen onder begeleiding van Nicaraguaanse kunstenaars. Zie ook 15, 21, 23 en 28.

Op 14 december 2015 vond de feestelijke onthulling plaats van een grote muurschildering op het gebouw van het Stanislascollege Krakeelpolderweg. De Chinese kunstenares Wenna realiseerde het kunstwerk in samenwerking met leerlingen van het Stanislascollege Krakeelpolderweg en bewoners uit het Westerkwartier. De muurschildering kwam tot stand door een samenwerking tussen Galerie Terra Delft, Stichting DelftsPeil en het Stanislascollege en is financieel mogelijk gemaakt door Fonds1818, SHDJ, gemeente Delft, VAK, Galerie Terra Delft en stichting DelftsPeil.

Over de kunstenaar
De Chinese kunstenares Wenna studeerde af in de grafische kunsten en woont in Beijing. Haar werk in diverse technieken heeft een sprookjesachtige kant. Zij maakte onder meer de kleurrijke muurschilderingen bij de toegangspoort van Sanbao International Ceramic Art Village. Andere facetten van haar kunstenaarschap zijn aquarelleren en het illustreren van boeken. In haar werk koppelt ze beelden uit de rijke traditionele Chinese cultuur aan hedendaagse fantasiefiguren, waardoor een kleurrijke kijk op de wereld ontstaat.

Nout Vissers’ ‘Plastiek’ is het resultaat van een ontwerpwedstrijd. Er werd aan kunstenaars gevraagd een beeld te ontwerpen voor de plek die was vrijgekomen na de sloop van een aantal huizen aan de Brouwersstraat. Visser werd door de bewoners als winnaar uitgeroepen, onder andere vanwege zijn gebruik van natuurlijke materialen. Het werk weerspiegelt als het ware de achterkant van de Franciscus en Clarakerk in de Raamstraat. Visser liet zich inspireren door de geplande locatie van het kunstwerk om zo een verbinding te leggen tussen de omgeving en het beeld. In Delft staat het kunstwerk vooral bekend als ‘Stonehenge’, naar het prehistorische monument in Engeland.

Over de kunstenaar
Nout Visser studeerde schilder- en tekenkunst aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Hij hield zich voornamelijk bezig met het vervaardigen van monumentale kunst in opdracht en werkte met de materialen graniet, staal, baksteen en bomen. Zijn vrije werk bestond uit teken- en schilderkunst. Met Martin Sjardijn richtte hij in 1973 de ‘Werkgroep Speelbouw’ op. Sinds 1974 was hij begeleider aan de Vrije Academie in Den Haag en vanaf de jaren ’90 was hij docent beeldhouwkunst in het Haagse kunstencentrum het Koorenhuis. Centraal in zijn werk stond de interactie tussen omgeving en kunst; hij vond zijn inspiratie in de natuur en de cultuur. Zijn werk gaat soms over het conflict tussen beide en soms over het samengaan. Visser heeft kunstwerken in de openbare ruimte van veel steden in Nederland gerealiseerd.

De bank is ook een gebaar vanuit de kerk naar de buurt. De Raamstraatkerk (nu Franciscus en Clarakerk) is ooit gebouwd voor de arbeiderswijk het Westerkwartier en was sterk verbonden met het sociale leven in de wijk. Tegenwoordig kennen de meeste buurtbewoners slechts de buitenkant van het gebouw. Met de bank wil de kerkgemeenschap iets van de binnenkant zichtbaar maken in de buurt. Op de bank staan symbolen die de relatie tussen Franciscaanse kerk en stad uitdrukken: de zon, een waterstroom, een regenboog, druiventrossen, vogels en zonnebloemen, het silhouet van Delft en spelende kinderen, en natuurlijk het Franciscaanse Tau-kruis.

Het ontwerp is van Kees van der Wee; een groep vrijwilligers heeft er maandenlang aan gewerkt. In oktober 2020 is de bank feestelijk ingezegend en kreeg in december een plek in de Raamstraat tegen de gevel van de kerk. Helaas zijn de spelende kinderen, zon, vogels en waterstroom aan de achterkant nu niet zichtbaar. Deze plek is dan ook voorlopig, er zijn plannen om het pleintje voor de kerk groener in te richten met daarin een mooie definitieve plek voor de Franciscaanse bank.

Op de hoek van de toren van de Franciscus en Clarakerk kerk staat een stenen beeld van Nicolaas (‘Claes’) Pieck (Pichius), franciscaner priester, theoloog en martelaar van de Rooms-Katholieke Kerk.

Nicolaas werd geboren in Gorichem op 29 augustus 1534. Hij kwam uit een welgestelde katholieke familie. Hij studeerde bij de Broeders van het Gemene Leven in ‘s-Hertogenbosch en sloot zich aan bij de franciscanen. Nicolaas studeerde theologie in Leuven en werd in 1558 tot priester gewijd. Hij verbleef in de kloosters van Leuven, Brussel en Antwerpen werd in 1568 benoemd tot gardiaan van het minderbroederklooster van Gorinchem, waar hij aangesteld werd om de kloostertucht te herstellen.

Op 1 april 1572 namen de Watergeuzen onder leiding van Willem II van der Marck Lumey Den Briel in. Een Spaans garnizoen en een grote groep Hollandse katholieken (onder wie Nicolaas) verschansten zich in de Blauwe Toren. Op 27 juni besloot de commandant te capituleren. De burgers kregen een vrije aftocht, maar de geestelijken bleven gevangen. Tien dagen werden zij gefolterd en vernederd. De mislukte ontsnappingspoging van de pastoor van Gorcum Leonardus van Veghel en een vormfout in een brief van Willem van Oranje aan Willem II van der Marck Lumey bezegelden het lot van de geestelijken, die naar het verwoeste Sint-Elisabethklooster te Rugge werden gebracht.

Nicolaas werd op 9 juli 1572 als eerste van de negentien rooms-katholieke priesters in de turfschuur van het klooster opgehangen. De lichamen werden verminkt en later in een massagraf begraven. Op 24 november 1675 werd hij door Paus Clemens X zaligverklaard en op 29 juni 1867 door Paus Pius IX heiligverklaard. Nicolaas wordt meestal afgebeeld in bruine habijt met een wit koord om het middel. Aan zijn voeten bevinden een tiara en sleutel die verwijzen naar zijn gehoorzaamheid aan het pauselijk gezag waarvoor hij zijn leven gaf. In de hand houdt hij een boek en soms heeft hij een strop om de hals. Als een van de Martelaren van Gorcum wordt hij op 9 juli herdacht.

Over de kunstenaars
Petrus Johannes Lodevicus (Jan) Custers (1867-1942) was een Nederlandse beeldhouwer en een kunstenaar die interieurs vervaardigde voor neogotische kerken. Hij kreeg in zijn tijd ook internationale erkenning. Custers werd opgeleid aan de Sint-Lucasschool in Gent. Hij begon rond 1894 een atelier voor kerkelijke kunst in Stratum, waarin hij samenwerkte met zijn jongere broer Alphons (1875-1930). In het atelier maakten de broers onder meer altaren, Heiligenbeelden en Heilig Hartbeelden. Een aantal beelden wordt beschermd als rijksmonument. In 1930 overleed Alphons en twee jaar later werd het atelier gesloten. Jan Custers overleed op 74-jarige leeftijd.

Ter ere aan de succesvolle Delftse popgroep is in de Warmoezierstraat, waar oprichter, zanger en frontman Peter Tetteroo werd geboren en zijn hele leven woonde, een monument gerealiseerd. Op een blinde muur zijn op grootformaat in Delfts blauwe letters de woorden uit het refrein van ‘Ma Belle Amie’ te lezen. QR-codes geven informatie over de band en laten een videoclip zien van deze song, in 1969 opgenomen in de binnenstad van Delft.

Ook is vlakbij, op het trafohuisje op het Hugo de Grootplein, een kunstfoto van de gerenommeerde fotograaf Peter Mokveld geplaatst. De foto toont de eerste Tee-Set formatie met de vijf Delftse muzikanten van toen: Polle Eduard, Gerard Romeijn, Robbie Plazier, Carry Janssen en Peter Tetteroo. Als een extra element is de Delftse Jukebox toegevoegd. Een elektriciteitskastje tegenover de gevelwand is omgetoverd tot een virtuele jukebox, met daarop QR-codes die verwijzen naar songs uit de periode van 1955 tot heden. Denk aan hits van Delftse artiesten als Jules de Corte, Alquin, Nico Haak, Jody Bernal, Roel van Velzen en Ricky Koole. De toevoeging van dit derde element trekt het eerbetoon aan de Delftse muziekhelden breder en maakt het project compleet.

De Hofkerk heette oorspronkelijk ‘Sionskerk’. Het kerkgebouw is ontworpen door Auke Komter en werd voltooid in 1960. Het verkreeg de naam Hofkerk in 1997 bij het samengaan van de wijkgemeenten van de gereformeerde Open Hof en de hervormde Sionskerk.
Op 1 april 1959 werd de eerste paal geslagen. De kerk werd op 3 september 1960 in gebruik genomen. Het gebouw is een voorbeeld van de wederopbouwarchitectuur. Dit blijkt uit het materiaalgebruik, zoals de betonnen omrandingen van de vensters. Architect Auke Komter behoorde tot de Groep ’32. Deze groep wilde het ‘nieuwe bouwen’ combineren met een meer kunstzinnige architectuuropvatting.

De beschilderde garagebox aan de Cort van der Lindenstraat / Tak van Poortvlietstraat is van de hand van street art kunstenaar Micha de Bie, bekend van zijn grote muurschildering van historische Delftenaren in de Kloksteeg. Het kunstwerk is gebaseerd op ontwerpen van middelbare scholieren van de International School Delft en heeft als thema ‘Staying connected’. Hiermee wordt de verbinding tussen het internationale karakter van de school en de samenleving tot uitdrukking gebracht. ISD Secondary is in september 2019 geopend, om te voldoen aan de grote vraag naar voortgezet internationaal onderwijs in de regio Delft.

Over de kunstenaar
Micha de Bie begon rond zijn twaalfde met het maken van graffiti. Na zijn studie aan het Grafisch Lyceum Rotterdam werkte hij bij diverse ontwerpbureaus als dtp’er en grafisch vormgever. In de avonduren volgde hij de deeltijdopleiding visuele communicatie aan de Willem de Kooning Academie. De Bie combineert zijn street art kunst met zijn werk als grafisch vormgever. In 2019 fleurde de kunstenaar de bekladde gevel in de Kloksteeg op met een kolossale wandschildering. Eerder beschilderde hij de schuttingen die tijdens de restauratie van de Nieuwe Kerk in 2013 rond de tuin stonden. Bij DSM aan de Wateringseweg verfraaide hij de achterwand van de fabriek. Zijn laatste opvallende bijdrage aan het opfleuren van de stad is een metershoog en -breed kunstwerk op de achtermuur van het Hampshire Hotel aan de Koepoortplaats (mei 2021).

Het werk ‘De oude en de nieuwe stad’ geeft, zoals de naam al eigenlijk zegt, de verbinding weer tussen het oude centrum en de (destijds) nieuwe westelijke wijk. De vrouwen zijn een symbolische voorstelling van de ontmoeting van de oude, historische stad met het nieuwe stadsgedeelte van toen. De vrouw in een historisch kostuum gaat met de sleutel richting de oude stad, terwijl de jongere vrouw op weg is naar de nieuwe wijk.

Over de kunstenaar
Paul Grégoire ging in 1938 naar de Rijksakademie te Amsterdam. Eerst studeerde hij schilderkunst en vanaf 1940 beeldhouwkunst bij de bekende professor Jan Bronner. Uiteindelijk sloot de bezetter de Rijksakademie, waardoor zijn studietijd onbedoeld bekort werd. Grégoire maakte het eerste oorlogsmonument ter herdenking van de Tweede Wereldoorlog. Op 7 november 1946 werd dat onthuld in Loosdrecht. In 1956 kreeg hij een betrekking als docent aan de Rijksakademie, waarvan hij pas in 1980 afscheid nam. Door deze aanstelling, naast opdrachten voor oorlogsmonumenten en voor kerken (decoraties voor de herbouw van de St. Lambertuskerk in Wouw, een kruisweg voor de Mariakerk in Besoyen), kon Grégoire van zijn werk leven. Eén van zijn bekendste en grootste werken is het 3,5 meter hoge beeld uit 1970 van Jan van den Doem, de veertiende-eeuwse bouwmeester van de Dom in Utrecht. Grégoire was daarnaast een productief penningmaker. Door zijn werk, maar ook door zijn invloed op zijn leerlingen, is Paul Grégoire van grote en blijvende invloed geweest op de beeldhouwkunst in Nederland. Onder zijn leiding ontstond aan de Rijksakademie de Groep van de figuratieve abstractie, later afgekort tot ‘De Groep’, waarvan hij kan worden beschouwd als grondlegger in de traditie van Bronner en als lid van de tweede generatie van ‘De Groep’.

Het beeld toont een man en een vrouw naast een fiets. Een dergelijk werk is typisch voor Wenckebach, die de mens in alledaagse situaties centraal stelde. Met modellen van het beeld zijn op verschillende plekken proefopstellingen gedaan. Uiteindelijk is voor deze locatie gekozen: een natuurlijke plek met hoge bomen.

Over de kunstenaar
Ludwig Oswald Wenckebach was een Nederlandse beeldhouwer, kunstschilder, illustrator, lithograaf, houtsnijder en medailleur. Wenckebach volgde de Kunstnijverheidsschool in Haarlem (1913-1915) en de Tekenacademie in Wenen (1915-1918). Daarna woonde en werkte hij in Noordwijk aan Zee, Schoorl en Noordwijkerhout. Aanvankelijk was Wenckebach actief als kunstschilder, lithograaf, etser en houtsnijder. Hij maakte reizen naar Curaçao en Venezuela en verbleef enkele jaren in Griekenland, waar hij geïntrigeerd raakte door de antieke beeldhouwkunst. Op aandringen van John Rädecker bekwaamde hij zich in het beeldhouwen, waarop hij in 1920 al zijn andere werk vernietigde en verder ging als beeldhouwer. In 1936 volgde hij Arend Odé op als buitengewoon hoogleraar aan de Technische Hogeschool Delft (TH) voor het onderwijs in boetseren en beeldhouwkunst, ondergebracht in de afdeling Bouwkunde. Hij hield hier een eigen atelier waarin diverse Nederlandse beeldhouwers hun opleiding kregen. Wenckebachs stijl is vrij klassiek, pas in de jaren vijftig ontwikkelde hij een meer eigen stijl. Hij werkte voornamelijk in steen en brons. Hij maakte plastieken, enkele oorlogsmonumenten en portretten, was betrokken bij veel restauraties aan oude gebouwen en ontwierp een groot aantal legpenningen en munten. Ook was hij de ontwerper van het Verzetskruis 1940-1945.

De ‘Groeistengels’ symboliseren, zoals de titel al zegt, groei. Maingay maakte meer werken van roestvrijstalen buizen, nadat hij een periode plastieken creëerde met beton en metaal. Deze 5,60 meter hoge ‘stengels’ stonden in eerste instantie aan de Menno ter Braaklaan. Toen ze daar niet meer goed tot hun recht kwamen, zijn ze verplaatst naar de huidige locatie: de rotonde bij het Westplantsoen / Hof van Delftlaan.

Over de kunstenaar
Robert (Rob) Maingay was een Nederlandse beeldhouwer, architect en meubelmaker.
Hij werd geboren in Semarang op Midden-Java in voormalig Nederlands-Indië en studeerde aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen in Rotterdam. Tot zijn dood in 2016 woonde en werkte de kunstenaar in Rotterdam-Vreewijk, waar zich sinds 2008 ook zijn beeldentuin ‘De Werf’ bevond. De tuin is na zijn overlijden helaas gesloten.

Het echtpaar Jacobus Cornelis (J.C.) en Agneta van Marken (1845-1906) heeft veel betekend voor de Delftse arbeider. In 1869 richtte Jacques de Nederlandse Gist- & Spiritusfabriek op (tegenwoordig onderdeel van DSM). Hier werd gist geproduceerd om brood te maken. In 1883 volgde een tweede fabriek waar voornamelijk pindaolie werd gemaakt: de Nederlandsche Oliefabriek (later opgegaan in Calvé). Agneta begon een eigen parfumfabriek. Daarnaast nam ze de leiding over in de andere fabrieken als Jacques ziek of op reis was.

Jacques van Marken was een van de eerste fabriekseigenaren met verlichte ideeën over woon- en werkomstandigheden voor zijn werknemers. Hij voerde een ondernemingsraad in, evenals een ongevallenverzekering, pensioenverzekering en winstdelingsregeling. Vanuit deze idealen liet hij ook het Agnetapark bouwen. Dit was bedoeld als een betaalbaar en schoon onderkomen voor zijn personeel. In 1881 kocht hij het stuk grond voor 16.000 gulden. In totaal moesten er 78 arbeiderswoningen komen. Architecten E.H. Gugel en F.M.L. Kerkhoff ontwierpen de huizen in de stijl van vrijstaande Engelse cottages. Maar ze waren kleiner dan ze eruit zagen. In elke cottage zaten namelijk vier arbeiderswoningen, ieder met een eigen voordeur. Naast woningen waren er in de wijk ook een schooltje, een winkel en een feesttent waar regelmatig evenementen werden georganiseerd. Het park in het midden van de wijk werd ontworpen door Louis Paul Zocher, die ook het Vondelpark in Amsterdam creëerde. De weg rond het park (de Zocherweg) is naar hem vernoemd.

Rond het honderdjarig bestaan van het park werd besloten dat er een borstbeeld moest komen van J.C. van Marken. Het beeld werd op 7 november 1982 onthuld. Ter gelegenheid van de honderdste sterfdag van Agneta van Marken (1847-1909) werd ook van haar een borstbeeld gemaakt. Zij was de stuwende kracht achter het verwezenlijken van de sociale idealen die ze samen met haar man nastreefde. Agneta richtte bijvoorbeeld de Vereniging Armenzorg op, die hulp bood aan armen tijdens de zeer strenge winter van 1890.

De Delftse toneel- en romanschrijver Jan van der Mast (1961) publiceerde in 2019 de biografie ‘Jacques van Marken – de eerste sociale ondernemer van Nederland’. In 2015 verscheen van zijn hand de roman ‘Agneta’. Jan van der Mast is tevens één van de initiatiefnemers van het Van Marken Museum. Voor meer informatie: www.janvandermast.nl en www.museumvanmarken.nl.

Over de kunstenaars
Engel Pieter (Pieter) de Monchy was een Nederlandse beeldhouwer en tekenaar. Na eerst een commerciële opleiding te hebben gevolgd, koos hij voor een creatief beroep en volgde een tekenopleiding bij Jos Rovers. Hij ontwikkelde zichzelf verder tot schilder en beeldhouwer. Zijn beelden, waaronder de buste van J.C. van Marken, zijn in diverse plaatsen in en buiten Nederland in de openbare ruimte te zien. Werk van De Monchy buiten Nederland bevindt zich onder meer in Jakarta, Stockholm, Willemstad en Valencia.

Leonardus Petrus Paulus Pennock studeerde beeldhouwkunst aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag van 1962 tot 1967. Aansluitend zette hij zijn studie met een Franse beurs voort aan de École nationale supérieure des beaux-arts in Parijs tot 1968. In 1969 ontving hij zowel de Buys van Hulten-prijs als de Jacob Maris aanmoedigingsprijs. Tweemaal werd hem een stipendium toegekend door het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk: in 1973 en in 1979. Pennock is als traditioneel beeldhouwer opgeleid, maar veranderde snel in een abstracte, zelfs minimalistische kunstenaar. Pennock woonde en werkte in Den Haag.

De eerste vermelding van een houten standerdmolen, op de huidige plaats aan de Phoenixstraat, dateert uit 1352 onder de naam Gasthuismolen. De molen werd gedurende de tijd in fasen verbouwd tot stenen stellingmolen. Hierdoor heeft de molen een bijzondere vorm gekregen. Zo is de onderbouw zeskantig en de bovenbouw rond. In 1728 werd het woonhuis in een halve cirkel om de molen heen gebouwd. Rond 1760 zag de molen eruit zoals hij er nu nog uitziet.

Molen De Roos heeft veel te verduren gehad, maar gelukkig alles steeds weer overleefd. Daar zijn wel de nodige bouwkundige ingrepen aan te pas gekomen. Zo bleek de molen er begin jaren 80 van de vorige eeuw slecht aan toe. Hij stond scheef door een verzakking in 1929 en de kap was zwaar aangetast door de bonte knaagkever. In 1988 is de molen opgeknapt en de bovenbouw rechtgezet.

In 2012 werd het complete molencomplex een meter opgevijzeld. Dit was nodig om de bouw van de spoortunnel mogelijk te maken. Een paar maanden later werden molen, huis en pakhuis weer neergelaten – op het dak van de tunnel. Op 4 september 2013 kreeg Vereniging De Hollandsche Molen, eigenaar sinds 1926, de molen weer onder haar beheer. Het hele complex weegt 1.100 ton.

Op deze plek stond eerder ‘Het melkmeisje’ van Wim T. Schippers, nadat het weg moest van de hoek Schoolstraat/Phoenixstraat. Schippers vond echter dat het beeld beter paste in de binnenstad. Dus verhuisde het naar de Binnenwatersloot en vervolgens naar de huidige plek aan de Oude Langendijk. De bewoners van de Olofsbuurt wilden graag een vervangend beeld. Het werd ‘De melkjongens’ van Richard de Vrijer. Deze jongens hebben overigens niets met zuivel te maken. Het beeld heet eigenlijk ‘De drie clowns’, maar de kunstenaar vond in dit geval een tweede naam gepast. Het werk is geïnspireerd op de Commedia dell’arte: een vorm van geïmproviseerd theater die zijn oorsprong had in Italië.

Over de kunstenaar
De Delftse beeldhouwer Richard de Vrijer studeerde aan de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam (1970-1976) en aan de Rijksacademie te Amsterdam (1976-1978). Naast vrij werk in brons en steen voert hij opdrachten uit voor particulieren, bedrijven en overheidsinstellingen: beelden, portretten, reliëfs en penningen.

Aan de gevel van Spoorsingel 28 in Delft herinnert een plaquette aan de Delftse verzetsheld Kees Chardon. Kees werd op 31 augustus 1919 geboren in een gereformeerd gezin. Hij ging rechten studeren aan de Vrije Universiteit, haalde in snel tempo zijn bul en mocht zich al op zijn 21ste met de meestertitel tooien. Chardon keerde terug naar Delft en begon daar een advocatenpraktijk aan Spoorsingel 28 met een dependance in Den Haag.

Toen de Jodenvervolging in 1942 in alle hevigheid losbarstte en deportatie naar de vernietigingskampen in Polen dreigde, hielp Chardon honderden Joodse kinderen aan een schuiladres. Hij hiervoor met zijn eigen leven. In 1944 werd hij verraden en gearresteerd. Na gevangenschap in het Oranjehotel, Kamp Vught, Sachsenhausen en Helmstedt-Beendorf kwam hij in Kamp Wöbbelin om het leven. Kees was nog maar 25 jaar oud. Postuum ontving Chardon het Verzetsherdenkingskruis en de Yad Vashem-onderscheiding.

De plaquette van de hand van de Delftse Loes Kouwenhoven werd op 10 juli 2011 onthuld door Margreet de Bruijn-Chardon en de Delftse wethouder van cultuur Milène Junius.

Over de kunstenaar
Loes Kouwenhoven volgde de opleiding voor tekendocente aan de Koninklijke Akademie voor Beeldende Kunsten in Den Haag (1965-1971). Daarnaast volgde zij de opleiding voor docente handvaardigheid. Lange tijd was zij werkzaam in het onderwijs. Nu houdt zij zich vooral bezig met eigen werk: boetseren en aquarelleren.
Loes Kouwenhoven heeft al vele exposities op haar naam staan, zowel in Nederland als in het buitenland. In 2012 werd de door haar gemaakte herdenkingsplaque van de verzetsheld Kees Chardon genomineerd voor de Le Comte Prijs van Delfia Batavorum. In 2013 werd zij geselecteerd voor en nam zij deel aan de Biennale in Florence.