Kunst snuiven op straat
Dat kan ook tijdens de wandeling. Hoe? Bovenaan de plattegrond staat een QR-code. Door deze code met uw mobiele telefoon te scannen, kunt u van elk object ter plekke achtergrondinformatie lezen. Heeft u nog geen QR-reader? In de App-store (iPhone) of Google Play Store (Android) vindt u gratis apps.

#1 Station Delft
Opdrachtgever: Mecanoo architecten en Integra Ceilings
Materiaal: aluminium
Jaar van plaatsing: 2015
#2 Breestraat / Oude Delft
Kunstenaar: Els Benjamins (1944); Marian Gobius (1910 – 1994)
Materiaal: brons
Jaar van plaatsing: 1999
Mienette, zoals ze door familie en bekenden genoemd werd, was het jongste kind en de enige dochter in huize Van der Chijs. Haar ouders behoorden tot de Delftse elite: vader stamde uit een geziene koopmansfamilie en handelde in thee, boter en kaas; moeder was een generaalsdochter. Mienette was een vooraanstaand lid van de vrouwenvereniging ‘Dorcas’ (1833-1920), die behoeftige weduwen, alleenstaande vrouwen en grote gezinnen steun verleende. In 1845 trouwde Mienette met de Delftse predikant Willem Storm, die helaas twee maanden later overleed. Als weduwe richtte zij vervolgens aan de Verwersdijk een leer- en werkschool op voor hulpbehoevende meisjes in Delft. Daarnaast reisde ze de hele wereld rond; van Zuid-Afrika en Amerika tot Canada, Mexico en Cuba. Mienette Storm was geïnteresseerd in de manier van leven van vrouwen in andere landen, en dat inspireerde haar voor activiteiten in Nederland.
Zo bepleitte ze dat vrouwen ook ‘mannenberoepen’ moesten kunnen uitoefenen en drong ze aan op het openstellen van middelbare scholen voor beide geslachten. Door dit soort zaken werd ze bekend als voorvechtster van de rechten van de vrouw en speelde ze een cruciale rol in de vrouwenemancipatie.
Ter nagedachtenis aan Mienette Storm werd in 1955 op haar geboortehuis een bronzen plaquette onthuld, gemaakt door Marian Gobius. Deze verdween, maar in 1999 is een nieuw exemplaar geplaatst van de hand van Els Benjamins. De plaquette is gebaseerd op het oorspronkelijke ontwerp.
Delvenaar Wim Boonenburg werkt aan een roman over het leven van Mienette Storm.
#3 Boterbrug
Kunstenaar: Els Benjamins (1944)
Materiaal: brons
Jaar van plaatsing: 2002
#4 Oude Delft/Nieuwstraat
Kunstenaar: Jan Christoffel Schultsz (Amsterdam 1872-1945)
Materiaal: brons, smeedijzer
Jaar van plaatsing: 1909
Beeldend kunstenaar Jan Christoffel Schultsz maakte het kunstwerk in 1909 na het winnen van een ontwerpwedstrijd voor een monument voor de zeventiende-eeuwse natuurwetenschapper. Van Leeuwenhoek is vooral bekend van de zelf ontworpen microscoop waarmee men voor het eerst bacteriën kon zien. Hij deed ook vooruitstrevende wetenschappelijke ontdekkingen, waaronder rode bloedcellen, zaadcellen en het streeppatroon op spiervezels. Hij stuurde zijn bevindingen naar de Royal Society in Londen, een genootschap van vooraanstaande wetenschappers. Zo werd hij breder bekend. Op 26 augustus 1723 overleed Van Leeuwenhoek in zijn geboortestad, bijna 91 jaar oud. Volgens de verhalen dicteerde hij op zijn sterfbed een brief aan de Royal Society waarin hij het fladderen van zijn middenrif zo grondig beschreef dat de aandoening de ‘ziekte van Van Leeuwenhoek’ wordt genoemd. Hij werd op 31 augustus 1723 in de Oude Kerk begraven.
In 2018 losten onderzoekers van de TU Delft en Rijksmuseum Boerhaave een eeuwenoud raadsel rond de microscopen van Antoni van Leeuwenhoek op. Zij toonden aan dat de Delftse lakenhandelaar annex amateurgeleerde dunne, zelfgeslepen lensjes gebruikte.
Kunstenaar: Jacob Mattheus Cressant (Utrecht 1734-Amsterdam 1794)
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 1769
Kunstenaar: Hendricus J. (Henk) Etienne (Delft 1895-Den Haag 1968)
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 1930
Op de hoek van de Nieuwstraat/Oude Delft staat dit stenen beeld in een nis van de Sint Hippolytuskapel. De oorsprong van dit gebouw ligt rond 1400. De kapel bevond zich naast het Heilige Geestzusterhuis. De oudste naam van de kapel is dan ook ‘Kapel van het Heilige Geestzusterhuis’. In de volksmond Heilige Geestkapel genoemd. In de loop der eeuwen had het gebouw verschillende functies, als munitiemagazijn, pakhuis en zelfs slachthuis. Van 1923 tot 1966 was het de aula van de Technische Hogeschool Delft (nu TU Delft). Toen na de afbraak van de Hippolytuskerk aan de Voorstraat in 1972 een groep gelovigen als gemeenschap bij elkaar bleef in deze middeleeuwse kapel, kozen zij voor de naam ‘Sint Hippolytuskapel’. Dit als eerbetoon aan Sint Hippolytus, sinds 1396 de patroon van Delft.
Het beeld ‘Vrouw met Vlam’ dateert uit 1930 en werd gemaakt door de Delftse beeldhouwer, medailleur en restaurateur Henk Etienne. Hij werd in 1895 in Delft geboren, studeerde aan de Technische Hogeschool en werkte het grootste deel van zijn leven in de Prinsenstad. De ‘Vrouw’ is geen heilige, maar symboliseert de wetenschap. De vlam is een bekend symbool van de TU en verwijst naar de mythe van Prometheus, de titaan die het vuur stal van de goden en aan de mensen gaf. Daarmee werd het voor de mens mogelijk om gereedschappen te maken en zich te ontwikkelen. In Delft staan verschillende kunstwerken van Henk Etienne, waaronder het beeld van dichter en criticus Dirk Coster in de tuin van het Meisjeshuis (zie nummer 4) en ‘Koningin Wilhelmina’ (1938) bij het Koningsplein (zie nummer 22).
Titel: Dirk Coster
Kunstenaar: Henk (Hendricus Johannes) Etienne (1895-1968)
Materiaal: brons, hardsteen
Jaar van plaatsing: 1963
In de tuin van het Meisjeshuis aan de Oude Delft 116 staat dit beeld van Dirk Coster (1887-1956). Deze dichter en criticus woonde en werkte in Delft. Hij richtte onder andere tijdschrift De Stem op. Het borstbeeld van ereburger Coster werd in 1963 geschonken door de Katholieke Studentenvereniging Sanctus Virgilius ter gelegenheid van haar dertiende lustrum.
Beeldhouwer, medailleur en restaurateur Henk Etienne werd in 1895 in Delft geboren. Hij studeerde aan de Technische Hogeschool en werkte het grootste deel van zijn leven in de Prinsenstad. In Delft staan verschillende kunstwerken van Henk Etienne, waaronder ‘Vrouw met Vlam’ (1930) in een nis van de Sint Hippolytuskapel (zie nummer 4) en ‘Koningin Wilhelmina’ (1938) bij het Koningsplein (zie nummer 22).
Kunstenaar: John (Johannes) Grosman (1916-1970)
Materiaal: baksteen, beton, brons
Jaar van plaatsing: 1971
Beeldhouwer John Grosman werd in Delft geboren, maar bracht de rest van zijn leven door in Arnhem en Amsterdam. Nadat hij in 1970 verongelukte, kocht de gemeente uit zijn nalatenschap dit beeld en werd het in de tuin van het Meisjeshuis geplaatst. Het beeld is laat werk van Grosman. Hij begon als beeldhouwer realistisch, maar dit bevredigde hem steeds minder; zijn werk werd daarom abstracter. Het beeld geeft door de losse elementen een ritmische beweging weer.
#5 Oude Delft
Kunstenaar: Richard de Vrijer (1948)
Materiaal: brons
Jaar van plaatsing: 2000
is in 2000 geplaatst in opdracht van de Stichting Pieter van Foreest.
Richard de Vrijer studeerde aan de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam (1970-1976) en aan de Rijksacademie te Amsterdam (1976-1978). Naast vrij werk in brons en steen voert hij opdrachten uit voor particulieren, bedrijven en (overheids)instellingen: beelden, portretten, reliëfs en penningen. In opdracht van de Stichting Ontmoetingsplek Willem van Oranje werkt hij nu aan een kunstwerk dat in 2021 naast House of Delft (Spoorzone) komt te staan: een fontein van ongeveer drie meter breed en drie meter hoog, achthoekig, met in het midden een grote achthoekige pilaar. Op die pilaar komen acht Delftse historische figuren: Johannes Vermeer, Pieter van Foreest, Reinier de Graaf, Antoni van Leeuwenhoek, Maria Duyst van Voorhout, Vrouwe Rikarde, Jan Schoonhoven en Hugo de Groot. Tussen de figuren komt nóg een achthoekige pilaar te staan, waar bovenop Willem van Oranje in een stoel zit. De fontein wordt van natuursteen, de beelden van brons.
#6 Passage Phoenixstraat
Materiaal: muurverf
Jaar van plaatsing: 2006
#7 Kloksteeg
Kunstenaar: Micha de Bie
Materiaal: verf
Jaar van plaatsing: 2019
Het kleurrijke kunstwerk bestaat uit twee delen. In het eerste deel zijn panden in kleurschakeringen geverfd, zoals ze ook voorkomen op schilderijen van de zeventiende-eeuwse Delftse kunstschilder Pieter de Hoogh (1629-±1684). De zwart-witte onderkant verwijst naar de tegelvloeren die veel van diens werk kenmerken. Het andere deel toont historische Delvenaren en kunstwerken, zoals Willem van Oranje, Hugo de Groot, Pieter de Hoogh en Johannes Vermeers Meisje met de parel. Het kunstwerk benadrukt de steeg als intieme doorloop naar de binnenstad, en als openbare ruimte die deze aandacht verdient. Met haar grote omvang, de krachtige, hoekige contouren en de contrasterende kleuren is de schildering een stevige toevoeging. Het project van Micha de Bie won in 2019 de Le Comte Publieksprijs van Delfia Batavorum en de krant Delft op Zondag.
Micha de Bie begon rond zijn twaalfde met het maken van graffiti. Na zijn studie aan het Grafisch Lyceum Rotterdam werkte hij bij diverse ontwerpbureaus als dtp’er en grafisch vormgever. In de avonduren volgde hij de deeltijdopleiding visuele communicatie aan de Willem de Kooning Academie. De Bie combineert zijn street art kunst met zijn werk als grafisch vormgever. De Kloksteeg is niet zijn eerste werk dat in Delft te bewonderen is. Eerder beschilderde hij de schuttingen die tijdens de restauratie van de Nieuwe Kerk in 2013 rond de tuin stonden. Bij DSM aan de Wateringseweg verfraaide hij de achterwand van de fabriek.
#8 Sint Agathaplein
Kunstenaar: Wendy Steenks (1983) en Zhang Ling Yun (1974)
Materiaal: porselein
Jaar van plaatsing: 2010
Kunstenaar: Aquafix Milieu BV
Materiaal: gietijzer
Jaar van plaatsing: 2013
Kunstenaar: Arjen Spreeuwers
Jaar van plaatsing: 2019
Coöperatie Prinsenkwartier Delft schreef in 2016 een ideeënprijsvraag uit voor het ontwerp van een bijzonder object aan het Agathaplein 4. Op initiatief van TOP Delft, Hypo kunstsuper, Kadmium beeldende kunst, Maakbaar stadslab, DelftDesign en Museum Prinsenhof is een centrum voor de creatieve industrie ontstaan waar techniek, kunst, ontwerp en maatschappij worden verbonden. Om dit gegeven te symboliseren wilde het Prinsenkwartier een object aan de hijsbalk van de gevel realiseren. Arjen Spreeuwers van SPR Architectuurstudio in Delft won de gevelprijsvraag. Het beeld, dat op 19 juli 2019 werd onthuld, is mede mogelijk gemaakt door Bouwfonds Cultuurfonds.
#9 Agathaplein/tuin Prinsenhof
Kunstenaar: Auke Hettema (1927-2004)
Materiaal: basaltlava, betonplaat, brons
Jaar van plaatsing: 2003
Auke Hettema volgde zijn opleiding aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Hij studeerde tegelijkertijd met zijn tweelingbroer Renze Hettema en kreeg les van beeldhouwer Piet Esser. Hettema begon zijn carrière als beeldhouwer van oorlogs- en verzetsmonumenten. Hij is bekend geworden van het oorlogsmonument in de Prinsentuin in Leeuwarden, Hugo de Groot in Rotterdam en Willem van Oranje in Delft. In 1951 won hij de Prix de Rome.
Kunstenaar: Marianne Burgers (1959) en Chris Dagradi (1954)
Materiaal: keramiek
Jaar van plaatsing: 1988
#10 Schoolstraat
Kunstenaar: Hans la Hey (1953)
Materiaal: beton, staal
Jaar van plaatsing: 1997
In de Schoolstraat staat dit stalen beeld, gemaakt door de Delftse beeldhouwer Hans la Hey. Het is onderdeel van een serie van vier beelden, getiteld ‘Vier windstreken’. Hans la Hey kwam op een bijzondere wijze tot deze creatie. Hij hoorde het verhaal dat Willem van Oranje op 10 juli 1584 niet vermoord zou zijn door Balthasar Gerards, maar een natuurlijke dood was gestorven. De 27-jarige Fransman, geboren in Vuillafans, zou dan ook ten onrechte na vier dagen gruwelijke martelingen zijn geëxecuteerd. Dit gebeurde door vierendelen met trekpaarden. De verschillende ledematen werden hierna op de toegangspoorten van Delft ‘tentoongesteld’. Reden genoeg voor La Hey om vier beelden te ontwerpen als ‘eerbetoon’ aan Gerards; ze zijn zo geplaatst dat de Markt het middelpunt vormt. De beelden geven de vier dimensies van ruimte weer, namelijk lengte, breedte, hoogte en diepte. De andere kunstwerken staan aan de Nieuwe Plantage (nummer 28) en bij de Oostpoort (nummer 43). Het beeld dat aan de Zuidwal stond, is verdwenen.
Hans la Hey volgde zijn opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Sinds zijn afstuderen in 1976 werkt hij als beeldend kunstenaar.
#11 Schoolstraat
Kunstenaar: Hendrick de Keyser (Utrecht 1565-Amsterdam 1621)
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 1614
Hendrik de Keyser ontwierp ook het grafmonument van Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk, het stadhuis en een helaas verdwenen toegangspoort voor de Latijnse School, toen nog aan de overkant van de Schoolstraat. De kleine beeldjes in de nis zijn er later bijgeplaatst. Het beschermende rasterwerk is al te zien op 17de-eeuwse gravures.
De Kamer van Charitate, opgericht in 1597 voor de armenzorg, wordt thans door Museum Prinsenhof gebruikt voor vergaderingen en bijeenkomsten. De Kamer en de aangrenzende de tuin zijn ook als trouwlocatie te huur.
#12 Oude Delft
Kunstenaar: Pieter Rijckx (1620/1640-1672/1681)
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 1658
#13 Heilige Geestkerkhof
Kunstenaar: Arie Teeuwisse (1919-1993)
Materiaal: hardsteen, natuursteen
Jaar van plaatsing: 1958
Geertruyt van Oosten (±1320-1358) was begijn in het Bagijnhof aan de Oude Delft. Het leiden van zo’n vroom leven deed ze niet uit puur christelijke overwegingen: ze was even daarvoor verlaten door haar verloofde. Haar leven als begijn is, zo wordt gezegd, zeer bijzonder verlopen. Doordat ze zo opging in geestelijke overpeinzingen, zou er tot veertig dagen na Kerstmis melk uit haar borsten zijn gekomen. Ook zou ze op Goede Vrijdag de stigmata hebben ontvangen: ze kreeg wonden die Christus ook had bij zijn kruisiging. Die bloedden zeven maal per dag tot veertig dagen na Pasen. Ook zou ze een visioen hebben gehad over waar de Nieuwe Kerk moest worden gebouwd. Tijdens haar leven werd ze als heilig beschouwd, hoewel dit vanuit Rome nooit is erkend. Het beeld, waarop foutief het geboortejaar 1330 is geschreven, staat bij de Oude Kerk waar ze indertijd is begraven. Beeldhouwer en illustrator Arie Teeuwisse behoort tot de meest vooraanstaande figuratieve kunstenaars uit de tweede helft van de twintigste eeuw. Hij is vooral bekend door zijn dierplastieken, maar heeft ook de menselijke figuur vaak uitgebeeld. Van 1963 tot 1982 was hij docent beeldhouwen aan de Academie van Beeldende Kunsten te Rotterdam. Hij woonde en werkte in Amsterdam, maar had vanaf 1969 een tweede atelier in Uffelte. Hij maakte ook het standbeeld van Stalpaert van der Wiele aan het Bagijnhof (nummer 17).
#14 Heilige Geestkerkhof
Kunstenaar: Bas Maters (1949-2006)
Materiaal: aluminium, gepolijst, hardsteen
Jaar van plaatsing: 1994
Bas Maters studeerde van 1966 tot 1971 aan de Academie van beeldende kunst en nijverheid in Arnhem. Hij was lid van de Groep Abals en Teldesign, en werd vooral bekend als omgevingskunstenaar. Maters heeft gedoceerd aan de afdeling Architectuur, Vormgeving en Monumentaal van de Arnhemse academie. Hij overleed in 2006.
#15 Voorstraat
Kunstenaar: Nynke Koster (1987)
Materiaal: beton
Jaar van plaatsing: 2020
#16 Bagijnhofpoort
Kunstenaar: onbekend
Materiaal: natuursteen
Jaar van plaatsing: onbekend
#17 Bagijnhof
Kunstenaar: Arie Teeuwisse (1919-1993)
Materiaal: brons, natuursteen
Jaar van plaatsing: 1962
Johannes Stalpaert (of Stalpart) van der Wiele (1579-1630) heeft veel betekend voor de katholieken in Delft vanaf het moment dat hij pastoor werd in 1612. Katholieken werden in die tijd namelijk sterk benadeeld. Hij richtte onder meer een schuilkerk voor hen in aan het Bagijnhof. Naast zijn pastorale werk was hij rector van het Bagijnhof en het Sint-Agathaklooster. Ook schreef hij geestelijke liederen en lofzangen voor heiligen; hij behoort tot de meest vooraanstaande dichters van de contrareformatie. Na zijn dood werd hij begraven in de Oude Kerk in Delft. Het beeld om Stalpaert van der Wiele te gedenken is geplaatst bij de kerk waar Van der Wiele predikte. Tegenwoordig is dit de Oud-Katholieke Parochie HH Maria en Ursula.
Beeldhouwer en illustrator Arie Teeuwisse behoort tot de meest vooraanstaande figuratieve beeldhouwers uit de tweede helft van de 20e eeuw. Hij is vooral bekend door zijn dierplastieken, maar heeft ook de menselijke figuur vaak uitgebeeld. Van 1963 tot 1982 was hij docent beeldhouwen aan de Academie van Beeldende Kunsten te Rotterdam. Hij woonde en werkte in Amsterdam, maar had vanaf 1969 een tweede atelier in Uffelte. Hij maakte ook het standbeeld ‘Geertruyt van Oosten’ bij de Oude Kerk (nummer 13).
#18 Hofje van Almonde
Kunstenaar: Herman J. van Elteren (1928)
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 2007
Herman van Elteren werd in 1928 geboren in ‘s-Hertogenbosch. Hij volgde de opleidingen aan de Middelbare Kunstnijverheidsschool en de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Zijn leermeesters waren de beeldhouwers Oscar Jespers en Charles Vos. Vervolgens volgde hij de Toneelschool Arnhem, waar hij in 1960 slaagde. Van Elteren is werkzaam geweest als acteur, ontwerper van kostuums en decors, en als beeldhouwer en illustrator.
#19 Dirklangendwarsstraat
Kunstenaar: J. van der Blom en M.C.S. van Meuk
Materiaal: verf
Jaar van plaatsing: 1976
#20 Kalverbos
Kunstenaar: Henk (Hendricus Johannes) Tieman (1921 – 2001)
Materiaal: baksteen, beton, keramiek
Jaar van plaatsing: 2007
Henk Tieman studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Van 1938 tot 1982 werkte hij als monumentaal kunstenaar op de afdeling Bouwaardewerk van de Koninklijke Delftse Aardewerkfabriek De Porceleyne Fles. Na de Tweede Wereldoorlog groeide deze afdeling sterk en nam zelf ontwerpers in dienst. Tieman heeft keramiek ontworpen en geproduceerd voor talloze gebouwen in Nederland, maar ook bijvoorbeeld cloisonné tegels. Voor de openbare bibliotheek van Delft maakte hij het kleurrijke glaskunstwerk ‘met de vliegende boeken’ in dertien panelen. Toen de bibliotheek in 2007 verhuisde, kreeg het werk onderdak in de TU Delft Library. Tieman overleed in januari 2001 op 79-jarige leeftijd in Rotterdam.
#21 Kalverbos
Kunstenaar: Adolf le Comte (1850 – 1921) en Arend Odé (1865-1955)
Materiaal: brons, zandsteen
Jaar van plaatsing: 1901
Kunstenaar: onbekend
Materiaal: hardsteen, smeedijzer
Jaar van plaatsing: 1845
Het bekendste graf is van de in 1845 overleden Karl Wilhelm Naundorff. De andere nog bestaande graven zijn de grafkelders van de familie Van Hangest Baron d’Yvoy (1836), van de familie Maas Geesteranus (1847) en het graf van C.A. de Neve uit 1866.
Het graf van Naundorff bestaat uit een liggende hardstenen zerk met het opschrift ‘Charles-Louis duc de Normandië’ en een op geprofileerde hardstenen plinten staand hekwerk van ijzer met goudkleurige Franse lelies op de gecanneleerde gietijzeren hoekbalusters. Zerk en hekwerk dateren uit 1904 en vervingen in dat jaar de in verval geraakte oorspronkelijke grafonderdelen.
Aan het graf zit een raadsel vast dat tot op heden, ondanks diverse onderzoeken, nog steeds niet is opgelost. Karl Wilhelm Naundorff was van alles: horlogemaker, uitvinder, predikant. Ook claimde hij de Franse troonopvolger Lodewijk XVII te zijn. Op het moment dat Karl de Franse familie voor de rechtbank daagt omdat ze zijn identiteit niet erkennen, worden ze hem zat en sturen hem naar Engeland. Daar ontwerpt hij een krachtige bom, die ontploft in zijn huis. Hij loopt heftige brandwonden op, komt hierdoor in geldnood en belandt in de gevangenis. Koning Willem II hoort van de bomuitvinder en nodigt hem uit in Nederland te komen wonen. De koning biedt hem een atelier aan in Delft, waar hij als uitvinder helemaal tot zijn recht kan komen: Oude Delft 48. Nog geen jaar later wordt hij hier onder dubieuze omstandigheden dood aangetroffen. Waarschijnlijk is hij vergiftigd. Karl wordt vervolgens begraven alsof hij inderdaad de troonopvolger van Frankrijk is. Zijn familie maakt zich hier ook hard voor omdat het geld en de roem uiteraard goed uitkomen. Het ene na het andere bewijs toont echter aan dat het verhaal niet klopt. In 1998 wordt dat nog eens officieel bevestigd door onderzoekers van de universiteit Leuven. Met DNA-proeven stellen zij na 150 jaar vast dat het Karl Wilhelm Naundorff een bedrieger was.
De Delftse schrijfster Trudy van der Wees en dirigent/zangdocent Michel Poels van Stichting Zangstudio Delft maken een muziektheaterstuk over het bizarre verhaal van ‘het geheim van het Kalverbos’. Het plan is om in maart 2022 bij Lijm & Cultuur in première te gaan.
#22 Koningsplein / Nieuwe Plantage
Kunstenaar: Henk (Hendricus Johannes) Etienne (1895 – 1968)
Materiaal: gemetseld, steen
Jaar van plaatsing: 1938
Beeldhouwer, medailleur en restaurateur Henk Etienne werd in 1895 in Delft geboren, studeerde aan de Technische Hogeschool en werkte het grootste deel van zijn leven in de Prinsenstad. Hij maakte ook het stenen beeld ‘Vrouw met vlam’. Dit staat in een nis van de Sint Hippolytuskapel op de hoek van de Nieuwstraat/Oude Delft (zie nummer 4).
#23 Nieuwe Plantage
Kunstenaar: Cor (Cornelis) Dam (1935-2019)
Materiaal: beton, granito
Jaar van plaatsing: 1982
Cor Dam studeerde aan de Koninklijke Academie voor beeldende kunsten in Den Haag en de TU Delft, vormgeving van beeldhouwende technieken. Hij werkte van 1950 tot 1965 als ontwerper bij de Koninklijke Delftse Aardewerkfabriek (De Porceleyne Fles), daarna tot 1980 bij de Keramische Ateliers Structuur 68 in Den Haag en vanaf 1988 als docent Vrij Boetseren aan de VAK in Delft.
In zijn jeugd boetseerde, tekende en plakte Cor al op de kleuterschool. Hij is dat eigenlijk altijd blijven doen. Van al zijn interesses hebben tekenen, schilderen en boetseren het uiteindelijk gewonnen. Cor Dam had een grote bewondering voor het werk van Henri Moore (1898-1986), maar liet zich ook inspireren door de beelden van Constantin Brâncuşi (1876-1957), Jacques Lipchitz (1891-1973) en Hans Arp (1887-1966). Zowel zijn beelden als schilderijen hebben veel met elkaar gemeen. Ze worden gekenmerkt door geometrische motieven, waarvan de driehoek de belangrijkste is.
#24 Nieuwe Plantage
Kunstenaar: Gradus van Eden (1920-2003)
Materiaal: brons, kalksteen
Jaar van plaatsing: 1950
Gradus van Eden was een leerling van Bon Ingen-Housz en Albert Termote aan de Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Hij werd lid van de Kunstkring Delft en de Pulchri Studio, en exposeerde verscheidene keren. Van Eden schilderde en tekende, maakte aquarellen en pastels. Als beeldhouwer creëerde hij onder meer stenen reliëfs en bronzen beelden. Voor het Nederlands paviljoen op de New York World’s Fair, de Wereldtentoonstelling in 1939, maakte hij gepolychromeerd beeldhouwwerk. Van Eden ontwierp in 1950 het nieuwe logo voor de PTT, dat tot 1957 onder meer werd gebruikt als embleem op uniformen. Later maakte hij in opdracht van de PTT beeldhouwwerk voor nieuwe telefooncentrales in Appingedam (1956) en Rijswijk (1957).
Naast zijn werk als kunstenaar gaf Van Eden les aan de kunstnijverheidsschool in Delft. Hij woonde en werkte in Delft, tot hij rond 1980 naar Lunteren verhuisde.
#25 Koningsplein
Kunstenaar: Arend Odé (1865-1955)
Materiaal: keramiek
Jaar van plaatsing: 1910
#26 Anna Boogerd
Kunstenaar: Nan Deardorff-McClain
Materiaal: steen, keramiek, glas
Jaar van plaatsing: 2010
Nan Deardorff-McClain zet zich vanaf haar komst naar Delft, in 2008, actief in voor stadsverfraaiing. Haar eerste project was een fietswiel dat ze met mozaïeksteentjes versierde en in de vlaggenmast van haar woning aan de Pluympot stak (zie nummer 33). Sindsdien vloeien er ieder jaar nieuwe mozaïeken uit haar handen. Meerdere projecten hebben de Delfia Batavorum prijs (of de publieksprijs van Delft op Zondag) gekregen voor stadsverfraaiing. Haar nieuwste project is de Keramieken Kaart van Delft in de Papenstraat (zie nummer 35).
#27 Geerboogerd
Kunstenaar: Nan Deardorff-McClain
Materiaal: steen, keramiek, glas
Jaar van plaatsing: 2010
Nan Deardorff-McClain zet zich vanaf haar komst naar Delft, in 2008, actief in voor stadsverfraaiing. Haar eerste project was een fietswiel dat ze met mozaïeksteentjes versierde en in de vlaggenmast van haar woning aan de Pluympot stak (zie nummer 33). Sindsdien vloeien er ieder jaar nieuwe mozaïeken uit haar handen. Meerdere projecten hebben de Delfia Batavorum prijs (of de publieksprijs van Delft op Zondag) gekregen voor stadsverfraaiing. Haar nieuwste project is de Keramieken Kaart van Delft in de Papenstraat (zie nummer 35).
#28 Nieuwe Plantage
Kunstenaar: Hans la Hey (1953)
Materiaal: beton, staal
Jaar van plaatsing: 1997
Aan de Nieuwe Plantage staat dit stalen beeld, gemaakt door de Delftse beeldhouwer Hans la Hey. Het maakt deel uit van een serie van vier beelden, getiteld ‘Vier windstreken’. Hans la Hey kwam op een bijzondere wijze tot deze creatie. Hij hoorde het verhaal dat Willem van Oranje op 10 juli 1584 niet vermoord zou zijn door Balthasar Gerards, maar een natuurlijke dood was gestorven. De 27-jarige Fransman, geboren in Vuillafans, zou dan ook ten onrechte na vier dagen gruwelijke martelingen zijn geëxecuteerd. Dit gebeurde door vierendelen met trekpaarden. De verschillende ledematen werden hierna op de toegangspoorten van Delft ‘tentoongesteld’.
Geïnspireerd door dit verhaal ontwierp La Hey vier beelden als ‘eerbetoon’ aan Gerards; ze zijn zo geplaatst dat de Markt het middelpunt vormt. De beelden geven de vier dimensies van ruimte weer, namelijk lengte, breedte, hoogte en diepte. De andere kunstwerken staan in de Schoolstraat (nummer 10) en bij de Oostpoort (nummer 43). Het beeld dat aan de Zuidwal stond, is verdwenen. Hans la Hey volgde zijn opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Sinds zijn afstuderen in 1976 werkt hij als beeldend kunstenaar.
#29 Oostplantsoen
Kunstenaar: Hendrik Albertus van den Eijnde (1869-1939)
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 1923
Hendrik Albertus van den Eijnde was aanvankelijk als lijstenmaker werkzaam en kreeg tekenles van de beeldhouwer Franciscus Leonardus Stracké (1849-1919) op wiens atelier hij enige jaren werkzaam was. Hij ontwikkelde zich verder in de praktijk en door vrije studie. Van den Eijnde startte in 1917 een eigen atelier en was van 1917 tot 1923 bouwbeeldhouwer bij de Rijksgebouwendienst. Van 1919 tot 1925 was hij redacteur van kunsttijdschrift Wendingen. Van den Eijnde woonde en werkte zijn hele leven in Haarlem. Hij kreeg vooral bekendheid als beeldhouwer van monumenten en gevelversieringen aan woonhuizen en bedrijfsgebouwen.
#30 Paardenmarkt
Kunstenaar: onbekend
Materiaal: verf
Jaar van plaatsing: 2008
#31 Van der Mastenstraat
Kunstenaar: onbekend
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 1575, 1660
#32 Doelenplein
Kunstenaar: Nan Deardorff-McClain
Materiaal: keramische tegels en spiegelglas
Jaar van plaatsing: 2012
Voor hotel De Plataan staat een veelkleurige mozaïekwand met een afbeelding van het Doelenplein met een doel, platanen en vogels. Onderaan het smalle deel zit een muis, die aan een tafeltje een krant leest en een mok vasthoudt. Het opvallende kunstwerk is gemaakt door de Amerikaans-Nederlandse (Delftse) mozaïek kunstenares Nan Deardorff McClain van Smashing Tiles Mozaiek. Vanaf haar komst naar Delft, in 2008, zet zij zich actief in voor stadsverfraaiing. Haar eerste project was een fietswiel dat ze met mozaïeksteentjes versierde en in de vlaggenmast van haar woning aan de Pluympot stak (zie nummer 33). Sindsdien ontstaan er ieder jaar nieuwe mozaïeken uit haar handen. Meerdere projecten hebben de Delfia Batavorum prijs (of de publieksprijs van Delft op Zondag) gekregen voor stadsverfraaiing. Haar nieuwste project is de Keramieken Kaart van Delft in de Papenstraat (zie nummer 35). Zie ook nummers 26, 27 en 46
Kunstenaar: Wan Liya (1963)
Materiaal: kunststof, porselein
Jaar van plaatsing: 2013
Sinds januari 2019 ontbreekt de gigantische vaas-lamp op het Doelenplein. Een busje reed per ongeluk achteruit, waardoor het kunstwerk onherstelbare schade opliep. Momenteel wordt druk gewerkt aan de vervanging van de ‘vaaslamp’. Volgens de gemeente komt het kunstwerk in juni of juli terug op het Doelenplein.
Wan Liya is geboren in Qingdao in de provincie Shandong, China. Hij woont en werkt in Beijing, Jingdezhen en Qingdao. Wan Liya is vooral geïnteresseerd in de materialen keramiek en porselein. ‘The National Treasure’ (2011) is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. In 2002 werd een zeldzame oude Chinese vaas uit de Yongzheng-periode (1723-1735) op een veiling van Sotheby’s in Hongkong voor 5,3 miljoen Amerikaanse dollar verkocht. Deze vaas was eigendom van de voorzitter van de Council of American Ambassadors, die hem weer had geërfd van zijn moeder. De vaas was al tientallen jaren in het bezit van de familie, maar men kende de grote historische waarde ervan niet en had hem gewoon als lampvoet gebruikt. Dit is niet het enige geval van een oude vaas die is getransformeerd tot gebruiksvoorwerp: andere vazen doen bijvoorbeeld dienst als paraplubak. Wan Liya is gefascineerd door dit soort culturele misvattingen of herinterpretaties.
Kunstenaar: Marianne Neve (1955)
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 1996
De nieuwbouw van Filmhuis Lumen (geopend op 1 februari 1996) gaf aanleiding tot het plaatsen van twee nieuwe kunstwerken. Naast ‘Het Stalen Huis’ van Frans de Wit (zie nummer 34) ging ook deze ‘Filmdraagster’ van Marianne Neve deel uitmaken van het filmhuis. Het hardstenen beeld toont een stevige dame, bekeken op de rug, die filmrollen draagt, zelfs op haar hoofd. Het beeld is geïntegreerd in de entree van het filmhuis. Kunstenares Marianne Neve studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (Den Haag) en de Rijksacademie van beeldende kunsten (Amsterdam). Sinds 1988 werkt ze als zelfstandig beeldhouwer in Delft.
#33 Pluympot
Kunstenaar: Nan Deardorff-McClain en Janet Veenendaal
Materiaal: keramische tegels en spiegelglas
Jaar van plaatsing: 2010
Aan de Pluympot bevindt zich een etalage die ooit was gemaakt voor een damesmodewinkel aan de Verwersdijk. Daarin kwam later het Griekse restaurant Delphi’s, dat geen behoefte meer had aan de etalage, temeer omdat daarachter een bedrijfsruimte kwam. De etalage werd dichtgetimmerd. Dit gesloten vlak was, mede door bekladding en graffiti, een zeer storend element in het stadsbeeld vlak bij Filmhuis Lumen en hotel De Plataan. In het kader van Levende Etalagedag, op 10 april 2010, kwam ook deze dichtgetimmerde etalage tot leven. Op de aftimmering werd die dag een groot mozaïek aangebracht van blauwe, witte en blauw met witte keramische tegels en vooral scherven ervan, gecombineerd met stukjes spiegelglas. De hoofdvoorstelling bestaat uit een fiets en een boom. Buurtbewoonster en kunstenares Barbara van Gelder was de initiator en coördinator van de actie. Kunstenaars Nan Deardorff-McClain en Janet Veenendaal voerden het project uit in samenwerking met buurtbewoners en bezoekers. De materialen werden gesponsord door Hotel De Plataan, buurthuis 3Ackers, Filmhuis Lumen en restaurant Delphi’s. Door het aanbrengen van het mozaïek is niet alleen een dichtgetimmerde etalage omgevormd tot een vrolijk element in de straat, maar is feitelijk ook de omgeving opgefleurd. Het Delfts blauwe mozaïektableau won in 2010 de Le Comteprijs van historische vereniging Delfia Batavorum.
De Amerikaans-Nederlandse (Delftse) mozaïek kunstenares Nan Deardorff McClain van Smashing Tiles Mozaiek zet zich vanaf haar komst naar Delft, in 2008, actief in voor stadsverfraaiing. Meerdere van haar projecten hebben de Delfia Batavorum prijs (of de publieksprijs van Delft op Zondag) gekregen. Haar nieuwste project is de Keramieken Kaart van Delft in de Papenstraat (nummer 35). Zie ook nummers 26, 27, 32 en 46.
#34 Schutterstraat
Kunstenaar: Frans de Wit (1942-2004)
Materiaal: cortenstaal
Jaar van plaatsing: 1996
De nieuwbouw van filmhuis Lumen (geopend op 1 februari 1996) ging gepaard met de komst van nieuwe kunstwerken. Behalve de ‘Filmdraagster’ van Marianne Neve (zie nummer 32) verrees ‘Het Stalen Huis’ van Frans de Wit. Dit werk is bevestigd aan de gevel van het filmhuis, als de stalen wandbekleding van een filmdoos. ‘De film begint’, staat erop geschreven.
Franciscus Theodorus Alexandros (Frans) de Wit was beeldhouwer en landschapskunstenaar. Hij studeerde van 1960 tot 1965 aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en maakte deel uit van de zogenaamde Haagse School. Frans de Wit was een van de beste Nederlandse beeldhouwers van zijn generatie, samen met Carel Visser, David van de Kop, Cornelius Rogge en Lon Pennock. Hij bouwde aan een indrukwekkend oeuvre, waarin opdrachten voor beelden in de openbare ruimte een grote plaats innamen.
Kunstenaar: AnneMarie van Splunter (1962)
Materiaal: gegalvaniseerd staal
Jaar van plaatsing: 1994
Beeldend kunstenaar AnneMarie van Splunter woont en werkt in Amsterdam. Zij studeerde aan de Willem de Kooning Art Academy in Rotterdam The Art Academy in Glasgow.
#35 Papenstraat
Kunstenaar: Nan Deardorff-McClain (mozaïek) en Colja de Roo (keramiek)
Materiaal: keramiek, steen
Jaar van plaatsing: 2020
#36 Bonte Ossteeg
Kunstenaar: Hugo Kaagman (1955)
Materiaal: verf
Jaar van plaatsing: 2013
Kunstenaar: Hugo Kaagman (1955)
Materiaal: verf
Jaar van plaatsing: 2013
#37 Markt
Kunstenaar: Frans Stracké (1849-1919)
Materiaal: brons, graniet
Jaar van plaatsing: 1886
Het bronzen standbeeld geeft De Groot weer in zijn rol als rechtsgeleerde. Hij draagt een toga en heeft een wetboek in zijn hand. Het beeld stond oorspronkelijk in het midden van de Markt, maar werd om praktische redenen, denk aan de Taptoe, in 1954 naast de toren van de Nieuwe Kerk neergezet. Veel Delvenaren vonden dat hij daar niet optimaal tot zijn recht kwam; daarom werd deze grote denker toch weer naar het midden verplaatst in 1977. Tijdens de herinrichting van de Markt in 2004 werd ‘Hugo de Groot’ grondig gerestaureerd en dichter bij de Nieuwe Kerk geplaatst.
Franciscus Leonardus Stracké (1849-1919) was een Nederlandse beeldhouwer, zoon van Jean Theodore Stracké. Hij komt uit een van origine Duitse kunstenaarsfamilie. Zijn opa was de Duitse schilder en beeldhouwer Ignatius Johannes Stracké. Gottfried Stracké en Frans Stracké, beiden beeldhouwers, waren zijn ooms. Het bekendste werk van F.L. Stracké is het standbeeld van Hugo de Groot. Daarnaast maakte hij in 1889 een marmeren buste van Dr. Schaepman voor het Rijksmuseum. De beeldhouwer wordt beschouwd als de leermeester van Hendrik Albert van den Eijnde (1869-1939), die in 1891 zijn assistent werd. Stracké is door Paus Leo XIII (1810-1903) onderscheiden met de Pro Ecclesia et Pontifice.
#38 Oude Langendijk
Kunstenaar: Marcel Smink (1967)
Materiaal: staal en glas
Jaar van plaatsing: 1998
Beeldhouwer, omgevingskunstenaar en ontwerper Marcelius Jacobus Franciscus (Marcel) Smink is geboren in Heumen op 11 juli 1967. Hij studeerde aan de Hogeschool voor de Kunsten (Arnhem) en woont en werkt sinds 1994 in Arnhem.
#39 Oude Langendijk
Kunstenaar: Wim T. Schippers (1942)
Materiaal: Beton, Stucwerk
Jaar van plaatsing: 1976
#40 Beestenmarkt
Kunstenaar: Rob Brandt (1946)
Materiaal: Aardewerk, gebakken, geglazuurd
Jaar van plaatsing: 1993
Rob Brandt volgde de St. Joost Academie in Breda. Na zijn afstuderen in 1973 brak hij in 1975 door met de keramische Goods Deukbeker. Hoewel dat zijn bekendste werk is, heeft Brandt nog meer gebruiksvoorwerpen ontworpen. Ook legt hij zich toe op het maken van standbeelden en kunstwerken. Brandts werk is opgenomen in de collectie van diverse musea, zoals het Rotterdamse Boijmans van Beuningen en het Frans Hals Museum in Haarlem.
#41 Brabantse Turfmarkt
Kunstenaar: Hans Kuyper (1955)
Materiaal: brons, hardsteen
Jaar van plaatsing: 1994
Hans Kuyper werd geboren in Voorburg. Hij studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag (beeldhouwen en boetseren) en aan de Kunstacademie San Carlos in Mexico-stad (schilderen/grafiek). Kuyper heeft diverse beelden in de openbare ruimte geplaatst, waaronder in Purmerend, Leidschendam en Delft. Daarnaast maakt hij ruimtelijke stillevens, portretten en kleinere figuren ten voeten uit. Hij brengt in zijn werk de beeldhouwkunst en de schilderkunst samen. Het beeld wordt geboetseerd, al dan niet beschilderd of gepatineerd en in brons of keramiek uitgevoerd. Zijn werk gaat over ontmoeten, overleven, (h)erkennen en poëzie. Hans Kuyper werd in 2019 genomineerd voor de Nederlandse portretprijs. Hij heeft zijn atelier aan het Rietveld.
#42 Kromstraat
Kunstenaar: Shaun Herron
Materiaal: verf
Jaar van plaatsing: 2005
De vrolijke muurschildering van de Delftse Waterlelies bevindt zich op de zijmuur van het hoekpand waar vroeger fotowinkel Van der Reijken gevestigd was (Koornmarkt 72). De Zuid-Afrikaanse kunstenaar Shaun Herron maakte dit kunstwerk rond 2005 naar aanleiding van het origineel van de Franse kunstschilder Claude Monet (1840-1926), de belangrijke voorman van het impressionisme.
#43 Oostpoort
Kunstenaar: Hans la Hey (1953)
Materiaal: beton, staal
Jaar van plaatsing: 1997
Kunstenaar: Henk (Hendricus Johannes) Etienne (1895-1968)
Materiaal: steen
Jaar van plaatsing: 1931
#44 Zuidwal
Kunstenaar: Gerhard Marcks (1889-1981)
Materiaal: beton, brons
Jaar van plaatsing: 2007
Gerhard Marcks (18 februari 1889-13 november 1981) was een beroemde Duitse beeldhouwer , maar hij is ook bekend om zijn tekeningen, houtsneden, litho’s en keramiek. Marcks stierf in 1981 in Burgbrohl, Eifel. Tien jaar eerder werd als eerbetoon het Gerhard Marcks Haus opgericht in Bremen. Dit museum biedt een permanente tentoonstelling van zijn werk. De collectie bestaat uit 12.000 van zijn schetsen en voorbereidende tekeningen, 900 prenten en al zijn sculpturen (ongeveer 350).
#45 Asvest
Kunstenaar: onbekend
Materiaal: verf
Jaar van plaatsing: onbekend
#46 Ham
Kunstenaar: Nan Deardorff-McClain
Materiaal: steen, keramiek
Jaar van plaatsing: 2017
Het mozaïek is een creatie van de Amerikaans-Nederlandse (Delftse) kunstenares Nan Deardorff-McClain naar een ontwerp van Claudia Latorre. Vrijwilligers van de Stichting Delft MaMa hielpen mee. De wand won de publieksprijs van de Le Comteprijs 2017 van historische vereniging Delfia Batavorum.
Nan Deardorff McClain van Smashing Tiles Mozaiek zet zich vanaf haar komst naar Delft, in 2008, actief in voor stadsverfraaiing. Haar eerste project was een fietswiel dat ze met mozaïeksteentjes versierde en in de vlaggenmast van haar woning aan de Pluympot stak (zie nummer 33). Sindsdien vloeien er ieder jaar nieuwe mozaïeken uit haar handen. Meerdere projecten hebben de Delfia Batavorum prijs (of de publieksprijs van Delft op Zondag) gekregen voor stadsverfraaiing. Haar nieuwste project is de Keramieken Kaart van Delft in de Papenstraat (zie nummer 35).